Израиль, Хамасын хоорондын барьцаалагдсан иргэдийн хэлэлцээр ойртож байна

2025 оны 10-р сарын 5 — Израилийн Ерөнхий сайд Беньямин Нетаньяху телевизээр мэдэгдэл хийхдээ “ирэх хэдэн өдөрт” Газарын зурваст барьцаалагдсан Израилийн иргэдийг суллах талаар зарлах найдлага тээж буйгаа илэрхийлэв. Тэрбээр “Хамас зэвсэггүйжиж, Газарын зурвас цэрэггүй бүс болно. Энэ нь амархан ч бай, хэцүү ч бай, заавал хэрэгжинэ” хэмээн онцолсон нь олон улсын анхаарлыг татаж байна.

Энэхүү мэдэгдэл нь Хамас бүлэглэл АНУ-ын Ерөнхийлөгч Дональд Трампын санаачилсан энхийн төлөвлөгөөний хүрээнд барьцаалагдсан хүмүүсийг суллахад бэлэн байгаагаа илэрхийлсэнтэй давхцаж гарсан юм. Гэсэн ч Хамасын мэдэгдэлд зэвсэг хураах тухай огт дурдагдаагүй бөгөөд бусад асуудлаар хэлэлцээр хийх шаардлагатай гэжээ.

Хамас 10-р сарын 4-ний өглөө Израилийн цэргийн цохилт үргэлжилж, энгийн иргэдийн амь нас хохирсоор байгааг онцлон “хядлага” хэмээн нэрлэж, олон улсын хамтын нийгэмлэгийг Израилийн эсрэг шахалт үзүүлэхийг уриалсан байна. Газарын зурваст үйл ажиллагаа явуулдаг эмнэлгүүдийн мэдээлснээр, тус өглөөний агаараас болон артиллерийн цохилтын улмаас дор хаяж 20 орон сууц сүйдэж, хэд хэдэн хүн амиа алджээ. Энхийн хэлэлцээрийн шууд бус яриа хэлэлцээ 10-р сарын 6-ны Даваа гарагт Египетэд эхлэхээр төлөвлөгдөж байгаа бөгөөд АНУ-ын Ерөнхийлөгч Дональд Трамп Хамасыг хэлэлцээрийг удаашруулахгүй байхыг анхааруулж, “Хамас яаралтай хөдлөх ёстой, эс бөгөөс бүх тохиролцоо хүчингүй болно... Үүнийг хурдан дуусгая!” хэмээн Truth Social платформ дээр бичжээ.

Трампын 20 зүйл бүхий энхийн төлөвлөгөө нь дайн байлдааныг нэн даруй зогсоож, Хамасын барьцаанд байгаа 20 амьд Израилийн иргэн болон нас барсан хүмүүсийн цогцсыг суллахыг санал болгож байгаа юм. Үүний хариуд Израиль улс хэдэн зуун Газын иргэдийг суллах, мөн тус бүс нутгийг дахин хөгжүүлэх, Хамасыг засаглалд оролцуулахгүй байх зэрэг заалтуудыг багтаасан байна.

Израилийн Батлан хамгаалах хүчний (IDF) мэдэгдэлд дурдсанаар, тэд “барьцаалагдсан хүмүүсийг суллах Трампын төлөвлөгөөний эхний үе шатыг хэрэгжүүлэх бэлтгэлээ хангах” тушаал өгсөн бөгөөд цэргийн албан хаагчдын аюулгүй байдал “хамгийн чухал” гэжээ.

Талуудын байр суурь тодорхой хэмжээгээр ойртож байгаа ч Хамасын зүгээс зэвсэг хураах, ирээдүйн засаглалын бүтэц зэрэг асуудлуудыг “Палестины үндэсний хүрээнд” хэлэлцэх ёстой гэж үзэж байгаа нь хэлэлцээрийн явцад саад учруулж болзошгүй. Израилийн талаас Хамасыг засаглалд оролцуулахыг эрс эсэргүүцэж байгаа бөгөөд Газарын зурвасыг түр хугацаанд “технократ, улс төрөөс ангид” засаглалын дор удирдуулах санал гаргаад байна.

АНУ-ын Ерөнхийлөгч Трамп энэхүү төлөвлөгөөг 9-р сарын 29-нд танилцуулсан бөгөөд өөрөө “Энхийн зөвлөл”-ийг тэргүүлж, олон улсын удирдагчидтай хамтран Газын зурвасыг дахин хөгжүүлэх, тусламж хүргэх, зэвсэггүйжүүлэх ажлыг хариуцахаар төлөвлөж байна. Тус төлөвлөгөөнд Газын зурвасыг “шинэ, энх тайвныг эрхэмлэсэн бүс” болгон хөгжүүлэх, цэргийн дэд бүтцийг бүрэн устгах, Хамасын гишүүдэд амнистия олгох зэрэг заалтууд багтжээ

Олон улсын зүгээс тус төлөвлөгөөг хүлээн авч буй байр суурь харилцан адилгүй байна. Палестины эрх баригчид, Египет, Катар зэрэг орнууд Трампын санаачилгыг дэмжиж буйгаа илэрхийлсэн бол Палестины Исламын Жихад бүлэглэл үүнийг “бүс нутгийг дэлбэлэх жор” хэмээн шүүмжилжээ

Хамасын зүгээс хэлэлцээрт нээлттэй, барьцаалагдсан хүмүүсийг суллахад бэлэн байгаагаа илэрхийлсэн нь дайн намжих, хүмүүнлэгийн хямрал буурах боломжийг бий болгож байна. Гэвч зэвсэг хураах, засаглалын бүтэц, Газын ирээдүйн статус зэрэг асуудлуудыг шийдвэрлэх хүртэл энхийн замнал бүрэн баталгаажихгүй хэвээр байна.

Энэхүү төлөвлөгөө амжилттай хэрэгжвэл 2023 оны 10-р сарын 7-нд эхэлсэн, 67,000 гаруй палестинчуудын амийг авч одсон хоёр жилийн дайныг эцэслэх түүхэн алхам болох юм. Гэвч талуудын үл итгэлцэл, улс төрийн зөрчил, олон улсын шахалт нь энхийн хэлэлцээрийг амжилттай дуусгах эсэхийг тодорхойлох гол хүчин зүйлс хэвээр байна.