УИХ-ын даргын чөлөөлөлт хуулийн хүрээнд шийдэгдэж, Засгийн газрын хувь заяа Үндсэн хуулийн заалтаар тодорхойлогдох мөчид ирлээ.

Монгол Улсын парламентын үйл ажиллагаа 2025 оны аравдугаар сарын 17-ны өдөр Үндсэн хуулийн заалтаар тодорхойлогдох хариуцлагатай мөчид ирлээ. УИХ-ын даргын зөвлөлөөс гаргасан шийдвэрийн дагуу Ерөнхий сайдыг огцруулах асуудлыг хэлэлцэх ёстой байсан ч Үндсэн хуулийн нэмэлт өөрчлөлтийн тайлбарын зөрүү, УИХ дахь МАН-ын бүлгийн гишүүдийн байр суурь зөрчил үүсгэж, хуралдаан эхлэх боломжгүйд хүрэв.

УИХ-ын дарга Д.Амарбаясгалан энэ нөхцөлд өөрийн хүсэлтээр албан тушаалаасаа чөлөөлөгдөх хүсэлт гаргасан нь парламентын дотоод зохион байгуулалтад шинэ нөхцөл үүсгэв. Харин Ардчилсан намын бүлэг Ерөнхий сайдыг огцруулах асуудалтай хамтад нь УИХ-ын даргыг ч мөн огцруулах шаардлагатай гэж мэдэгдсэн. “Бүлгийн хувьд хэнд нь ч итгэл үзүүлэхгүй, огцруулна” хэмээн тэдний байр суурь тодорхой байв.

Гэвч Төрийн байгуулалтын байнгын хорооноос “Ерөнхий сайд Г.Занданшатарыг огцруулах саналыг дэмжихгүй” гэсэн томъёолол оруулж, УИХ-ын чуулганд санал хураалтаар шийдвэрлэхээр төлөвлөсөн нь хуралдааныг эхлүүлэх боломжгүй болгож, зөрчлийг улам хурцатгав. МАН-ын бүлгийн 36 гишүүн “Үндсэн хуулийн 43.1-д заасан зохицуулалтыг зөрчих эрх бидэнд байхгүй” хэмээн мэдэгдэж, чуулганы танхимд орохоос татгалзсан бол 32 гишүүн “Үндсэн хуулийн зөрчил үүсэхгүй” хэмээн үзэж, хуралдаанд оролцохыг шаардав.

Академич С.Нарангэрэл “2019 онд Үндсэн хуульд оруулсан нэмэлт өөрчлөлтөөр Ерөнхий сайдыг огцруулах саналыг УИХ гурав хоногийн дараа хэлэлцэж эхлэн, арав хоногийн дотор шийдвэрлэнэ. УИХ-ын нийт гишүүний олонхи уг саналыг дэмжсэн бол Ерөнхий сайдыг огцруулах тухай тогтоол баталсанд тооцно” хэмээн тайлбарласан. Түүний хэлснээр, Засгийн газрыг огцруулах асуудал 2019 оноос өмнө байнгын хорооны саналын томъёоллоор шийдэгддэг байсан бол одоо зөвхөн Ерөнхий сайдыг огцруулах саналыг УИХ хэлэлцэн шийдвэрлэх зохицуулалт үйлчилж байна.

УИХ-ын гишүүн Д.Цогтбаатар “УИХ өнөөдөр 13:00 цагаас өмнө Ерөнхий сайдыг огцруулах асуудлыг шийдвэрлэж чадахгүй бол энэ асуудал зогсоно. Хуульд маш тодорхой заасан. Огцроогүй бол огцруулах процесс зогсож, бүх юм хэвийн байдалдаа үлдэнэ” хэмээн тайлбарласан нь нөхцөл байдлыг улам тодорхой болгож байна.

Төрийн байгуулалтын байнгын хороо саналын томъёоллоо засахгүй бол МАН-ын бүлгийн 36 гишүүн чуулганы хуралдаанд оролцохгүй, хуулийн зөрчлийг засах шаардлага тавихаа илэрхийлсэн. Ардчилсан намын бүлэг ч мөн Үндсэн хуулийн зөрчил дагуулсан асуудал руу орохыг хүсэхгүй байгаа тул хуулийн хүрээнд шийдвэрлэх боломж олгохгүй бол Засгийн газар танхимаараа үлдэх нөхцөл бүрдээд байна.

Харин УИХ-ын даргыг чөлөөлөх асуудал дээр хуулийн зөрчил үүсээгүй тул олонхийн саналаар шийдвэрлэх боломжтой. Энэ нь парламентын дотоод зохион байгуулалт, хариуцлагын тогтолцоог Үндсэн хуулийн хүрээнд шийдвэрлэх боломжтойг харуулж байна.

Энэ нөхцөлд парламентын үйл ажиллагаа, хуулийн тайлбар, улс төрийн бүлгүүдийн байр суурь, Үндсэн хуулийн шинэ зохицуулалт зэрэг олон хүчин зүйлс огцруулах процессийг тодорхойлж байна. УИХ-ын даргын чөлөөлөлт хуулийн дагуу явагдаж, Засгийн газрын хувь заяа Үндсэн хуулийн заалтаар тодорхойлогдох мөчид ирлээ.