Монголын багш нарын ажил хаялт хугацаагүй үргэлжилж, Засгийн газрын хариу арга хэмжээ, улс төрийн байр суурь, олон улсын жишээтэй харьцуулсан нийтлэл

2025 оны аравдугаар сарын 16-наас эхлэн Монголын боловсролын салбарын багш нар хугацаагүй ажил хаялт зарлаж, улс орны боловсролын тогтолцоонд томоохон сорилт үүсгэж байна. Багш нарын гол шаардлага нь үндсэн цалинг 3.5 сая төгрөг буюу 1000 ам.долларт хүргэх явдал бөгөөд Засгийн газраас санал болгосон 15-20 хувийн нэмэгдлийг хүлээн зөвшөөрсөнгүй.

Засгийн газар багш нарын цалинг 15-20 хувь, эмч нарынхыг 10-15 хувь, тэтгэврийг 8 хувиар нэмэгдүүлэх шийдвэр гаргасан. Энэ нь ойролцоогоор 150-300 мянган төгрөгийн нэмэгдэл болох ч багш нарын үйлдвэрчний эвлэл болох МБШУҮЭХ уг саналыг хангалтгүй хэмээн үзэж, ажил хаялтаа үргэлжлүүлж байна.

Боловсрол шинжлэх ухааны үйлдвэрчний эвлэлийн холбооны дарга З.Цогтгэрэл “Бид 2024-2026 онд хэрэгжүүлэх хоёр талт хамтын хэлэлцээрийг БШУЯ-тай байгуулсан. Гуравдугаар бүлэгт хөдөлмөр эрхлэлт, норм норматив, цалин хөлстэй холбоотой асуудлыг тусгасан. Гэвч хэлэлцээрийн заалтууд биелэгдэхгүй байна” хэмээн мэдэгдсэн.

УИХ, улс төрийн намуудын байр суурь харилцан адилгүй байна. Ерөнхий сайд, УИХ-ын даргыг огцруулах тухай яриа өрнөөгүй ч Ардчилсан намын зарим гишүүд боловсролын салбарын санхүүжилт, багш нарын нийгмийн баталгааг хангах талаар илүү тодорхой бодлого шаардсан. МАН-ын зүгээс Засгийн газрын шийдвэрийг дэмжиж, төсвийн хүрээнд боломжит хувиар нэмэгдэл санал болгосон ч багш нарын зүгээс “амьдралд хүрэлцэхгүй” хэмээн үзэж байна.

Эцэг эхчүүдийн хувьд багш нарын ажил хаялтад хүндэтгэлтэй хандаж байгаа ч хүүхдийн аюулгүй байдал, боловсролын тасралтгүй байдалд санаа зовниж, сургууль, цэцэрлэгүүд мэдэгдэл хүргүүлж эхэлжээ.

Олон улсын жишээгээр багш нарын ажил хаялт нь боловсролын салбарын тогтвортой байдалд нөлөөлдөг ч Засгийн газрын хариу арга хэмжээ, хамтын хэлэлцээр чухал үүрэг гүйцэтгэдэг. Жишээлбэл, Франц, Их Британи, АНУ зэрэг орнуудад багш нарын ажил хаялт нь ихэвчлэн цалин, ажлын ачаалал, боловсролын чанартай холбоотой байдаг. Эдгээр улс оронд ажил хаялтыг зохицуулах хууль, хамтын гэрээ, салбарын яамны шуурхай хариу арга хэмжээ, олон нийтийн оролцоо чухал үүрэг гүйцэтгэдэг.

Монголын нөхцөлд багш нарын ажил хаялт нь зөвхөн цалингийн асуудал бус, боловсролын салбарын тогтолцооны шинэчлэл, багш нарын нийгмийн баталгааг хангах урт хугацааны бодлого шаардлагатайг харуулж байна. Хэрэв Засгийн газар, УИХ, салбарын яам, үйлдвэрчний эвлэлүүдийн хооронд бодитой, ил тод, үр дүнтэй хэлэлцээр явагдахгүй бол боловсролын салбарын хямрал гүнзгийрэх эрсдэлтэй.