АНУ-ын Ерөнхийлөгч Дональд Трампын худалдааны бодлого Хятадад дарамт үзүүлж, Монголын эдийн засагт шууд бус эрсдэл үүсгэж байна
2025 оны намар АНУ-ын Ерөнхийлөгч Дональд Трамп Хятадын эсрэг худалдааны бодлогоо эрчимжүүлж, 100 хувийн нэмэлт тариф ногдуулах тухай мэдэгдэл хийсэн нь дэлхий дахинд анхаарал татаж байна. Энэ бодлого нь Хятадын хариу арга хэмжээ, ялангуяа ховор металл, хагас дамжуулагч, логистик, хөлөг онгоцны үйлдвэрлэлд чиглэсэн экспортын хязгаарлалттай холбогдон, бүс нутгийн эдийн засагт нөлөөлж эхэлжээ.
Монгол Улсын хувьд АНУ руу чиглэсэн экспорт маш бага буюу нийт экспортын 1 хувиас ч доош байгаа тул шууд нөлөөлөл хязгаарлагдмал. Гэвч Монголын эдийн засаг Хятадаас өндөр хамааралтай тул Хятадын эдийн засагт үзүүлэх дарамт, хариу арга хэмжээ нь Монголд дам нөлөө үзүүлж болзошгүй байна.
Хэрэв Хятадын үйлдвэрлэл, экспорт саарвал:
- Монголын түүхий эдийн эрэлт буурч, нүүрс, зэс, төмрийн хүдэр зэрэг гол бүтээгдэхүүний үнэ унах эрсдэлтэй
- Хятадын дотоодын хэрэглээ хумигдаж, Монголын хилийн худалдаа, логистик удааширч болзошгүй
- Хятадын хөрөнгө оруулалт, хамтын төслүүд хойшлогдож, Монголын дэд бүтцийн хөгжилд саад учирч магадгүй
Монголын төр засаг энэ нөхцөлд дараах алхмуудыг анхаарах шаардлагатай:
- Экспортын зах зээлээ төрөлжүүлэх: Хятадаас хэт хамааралтай байдал нь эрсдэл дагуулж байгаа тул гуравдагч хөрш рүү чиглэсэн экспортын бодлого, гэрээ хэлэлцээрийг идэвхжүүлэх
- Дотоодын үйлдвэрлэлийг дэмжих: Хятадын зах зээлд тулгуурласан түүхий эдийн экспортын орлого буурах магадлалтай тул нэмүү өртөг шингээсэн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлийг дэмжих
- Эдийн засгийн эрсдэлийн үнэлгээ хийх: Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөл, Сангийн яам, Гадаад харилцааны яам хамтран АНУ–Хятад худалдааны зөрчлийн Монголд үзүүлэх нөлөөллийг тооцож, урьдчилсан төлөвлөлт хийх
- Худалдааны дипломат бодлогоо тэнцвэржүүлэх: АНУ, Хятад, ОХУ, Япон, Европын холбоо зэрэг гол түншүүдтэй харилцаагаа тэнцвэртэй байлгаж, нэг талын хамаарлаас зайлсхийх
Монгол Улс бол жижиг эдийн засагтай, нээлттэй экспортод тулгуурласан улс. Иймд дэлхийн том гүрнүүдийн худалдааны бодлого, геополитикийн зөрчил нь шууд бус ч гэлээ нөлөөлөх хүчин зүйлс юм. Трампын тарифын бодлого бол зөвхөн Хятадад чиглэсэн шийдвэр биш, Монголын эдийн засгийн дархлааг шалгах сорил ч байж мэднэ.
